Synestezja - magiczna dysfunkcja mózgu

Jeśli dziecko maluje uparcie czerwone niebo i fioletową trawę, być może wcale nie wynika to z jego niewiedzy, uporu czy zaburzeń rozwoju, a ze skojarzeń powstających w jego mózgu. Być może wymieniając dni tygodnia opuszcza piątek, bo powoduje on gorzki smak w ustach albo pisze wszędzie jedną literę, bo ta pachnie dla niego jak guma do żucia.

Zanim zaczniemy doszukiwać się u dziecka problemów z uczeniem się, czy wręcz zaburzeń rozwoju, sprawdźmy, czy nietypowe zachowania nie są spowodowane dodatkowymi zdolnościami. Bo szkoda by było ich nie wykorzystać.

 Dla jednych synestezja to udręka. Dla innych źródło niespotykanych zdolności, które doskonale sprawdzają się przy tworzeniu poezji, w malarstwie, fotografii, reklamie, projektowaniu wnętrz, we wszystkich dziedzinach artystycznych i z pogranicza sztuki. Dla jeszcze innych po prostu zwykły sposób codziennego poznawania świata.

Synestezja to niezwykła zdolność równoczesnego odbierania jednego typu bodźca za pomocą kilku zmysłów. Mówiąc bardziej obrazowo - synestezja to pomieszanie zmysłów: widzenie dźwięków, smakowanie barw, słyszenie zapachów, czy czucie woni kształtów.

Zazwyczaj odbiór każdego typu bodźca, jaki dociera do organizmu człowieka, przypisany jest konkretnemu obszarowi mózgu - bodźce dźwiękowe odbiera obszar odpowiedzialny za słyszenie, wizualne obszar widzenia itd. Mózg uczy się tego w czasie rozwoju każdego człowieka. Zdarza się jednak tak, że przebieg tego procesu zostaje zaburzony, w wyniku czego dojrzały już mózg ma problem z przypisaniem danego bodźca do jednej lokalizacji. Bodźce smakowe trafiają więc do obszarów odpowiedzialnych nie tylko za smak, ale również do sfer przetwarzających np. odczucia wizualne. Mówimy wtedy właśnie o synestezji.

 Synesteci odbierają rzeczywistość bardziej intensywnie niż przeciętni ludzie. U wielu z nich poszczególne litery, dni tygodnia, imiona, dźwięki wywołują doznania niespotykane u innych - przywołują kształty, kolory, zapachy. Wtorek jest na przykład dla nich niebieski, a środa miękka i puszysta.

Wielu z nich nie zdaje sobie sprawy z wyjątkowości własnych doznań. Dla nich oczywiste jest, że liczba 5 pachnie fiołkami. Dopóki nie wspomną o tym w towarzystwie kogoś nieobdarzonego podobnymi zdolnościami, nie wiedzą nawet, że ich postrzeganie rzeczywistości nie jest powszechne.

Synestetyczne poznanie pozwala dostrzegać powiązania niedostrzegalne dla „normalnego” mózgu. Najczęściej dotyczą one łączenia z innymi doznaniami wrażeń kolorystycznych i smakowych. Dzięki temu obdarzeni tym zaburzeniem widzą i czują więcej, mocniej doświadczają niektórych zjawisk.

Na pewno jest to zaburzenie sprzyjające twórczości. I nauce - metoda skojarzeń, z której inni uczą się korzystać, dla synestetów jest czymś zupełnie naturalnym. Poznawanie liter, cyfr, zapamiętywanie dat ułatwione jest przez połączenie kształtu z konkretnym kolorem. Podobnie z zapamiętywaniem słówek czy imion.

Warto to wiedzieć. I warto to wykorzystać.

Autor: Joanna Mrozińska