DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA DZIECKA 6 LETNIEGO

Dojrzałość szkolna jest to taki poziom rozwoju dziecka, który umożliwi mu podołanie różnym obowiązkom, jakie niesie ze sobą życie szkolne. Dojrzałość szkolna to nie tylko umiejętność czytania i pisania i liczenia, ale także:

•       Umiejętność uważnego słuchania wypowiedzi i poleceń nauczyciela oraz wykonywanie tego, o co prosi,

•        Umiejętność stosowania właściwych norm współżycia w grupie rówieśniczej,

•        Umiejętność współdziałania z nauczycielem i kolegami,

•        Wytrwałość w pracy,

•        Rozumienie zadań i próby wykonywania ich bez pomocy,

•        Koncentracja uwagi,

•        Pilność i wytrwałość,

•        Umiejętność myślenia krytycznego i przyczynowo – skutkowego.

Obok rozwoju intelektualnego i społecznego dzieci muszą osiągnąć odpowiedni poziom rozwoju biologicznego, na który składa się:

•        Stan zdrowia,

•        Rozwój sił fizycznych,

•        Sprawność motoryczna,

•        Dobra koordynacja ruchów.

Siedmiolatek dojrzały pod względem fizycznym to dziecko, które jest ogólnie sprawne ruchowo. Posiada dobrą sprawność manualną i niezaburzoną koordynację wzrokowo – ruchową. Charakteryzuje się poprawnym funkcjonowaniem zmysłów. Jest odporne na choroby i zmęczenie.

Dziecko dojrzałe pod względem emocjonalno – społecznym jest w znacznym stopniu samodzielne. Chętnie i łatwo nawiązuje kontakty z nauczycielem i rówieśnikami. Posiada umiejętność podporządkowania się niezbędnym wymaganiom dyscypliny. Jest obowiązkowe, wytrwałe i wrażliwe na opinię nauczyciela. Cechuje je taki stan równowagi nerwowej, który umożliwia opanowanie reakcji emocjonalnych.

Pod względem dojrzałości umysłowej dziecko powinno być aktywne poznawczo oraz powinno chcieć się uczyć. Dziecko interesuje się czytaniem i pisaniem. Dobrze orientuje się w najbliższym otoczeniu i środowisku. Rozporządza zasobem doświadczeń i wyobrażeń będących podstawą do rozwoju pojęć. Potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać tego, co mówi nauczyciel. Rozumie i spełnia jego polecenia. Posiada umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się, opowiadania, wyrażania życzeń, pytań, własnych sądów, wniosków i ocen.

W zakresie dojrzałości do czytania i pisania dziecko umie dokonywać analizy oraz syntezy wzrokowej i słuchowej niezbędnej w procesie różnicowania kształtów, dźwięków, ich odpoznawania, porównywania i odtwarzania. Rozumie znaczenie wyrazów jako graficznych odpowiedników słów. Posiada orientację przestrzenną, która umożliwia mu rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji odwzorowywanych form graficznych. Ma pamięć ruchową, czyli umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu. Ponadto umie kontrolować wzrokiem własne ruchy, co pozwala dziecku świadomie nimi kierować.

Pod względem dojrzałości do matematyki dziecko, siedmioletnie rozumie i potrafi określić stosunki przestrzenne, czasowe i ilościowe w praktycznym działaniu. Potrafi sklasyfikować przedmioty według przeznaczenia, wielkości, kształtu i koloru. Umie na konkretach dodawać i odejmować w zakresie 10.

Na dojrzałość szkolną mają wpływ pewne czynniki, do których należą m. in.:

•        Czynniki indywidualne – są to przekazane drogą genetyczną lub wrodzone właściwości organizmu, a przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego, podłoża wyższych czynności psychicznych. Należą tu również potrzeby, skłonności i dążenia dziecka.

•        Czynniki środowiskowe – chodzi tutaj głównie o wpływy rodziny i przedszkola. Literatura podaje 3 główne grupy czynników rodzinnych mających wpływ na dojrzałość szkolną dziecka. Są to:

-         Warunki materialne - od poziomu dochodów, sytuacji mieszkaniowej, wyposażenia gospodarstwa domowego zależy jak rodzina będzie zaspokajała potrzeby dziecka, a więc czy będzie ono racjonalnie odżywiane, zaopatrzone w potrzebną odzież, czy będzie miało warunki do nauki, odpoczynku i zabawy.

-         Warunki kulturalne jest to poziom wykształcenia rodziców, kultura językowa rodziny, potrzeby kulturalne, zasady wychowania dzieci, sposób spędzania czasu wolnego. Warunki kulturalne domu rodzinnego, a zwłaszcza poziom wykształcenia rodziców w istotny sposób wpływają na rozwój intelektualny i osiągnięcia szkolne uczniów. Rodzice wykształceni wykazują na ogół duże zainteresowanie problemami szkolnymi swoich dzieci, mają większe wymagania i aspiracje w stosunku do ich przyszłości oraz w większym stopniu pobudzają je do osiągnięć.

-         Warunki społeczno – psychologiczne to: struktura rodziny, osobowość rodziców, stosunki między rodzicami, postawy rodziców wobec dzieci oraz atmosfera panująca w domu. Dla osiągnięcia dojrzałości szkolnej istotne jest, czy dziecko wychowuje się w rodzinie pełnej lub niepełnej, mało- czy wielodzietnej, dwu- czy trzypokoleniowej. Z reguły rodzina wielodzietna stwarza korzystne warunki dla rozwoju osobowości dziecka, gdyż zmusza do liczenia się z innymi, rozwija postawy opiekuńcze. Dzieci z rodzin wielodzietnych szybciej się usamodzielniają, osiągają wyższy poziom dojrzałości emocjonalnej, nie wykazują tendencji do przeceniania samego siebie, lepiej potrafią współdziałać z innymi. Jeśli jednak rodzina jest bardzo liczna a warunki materialne bardzo skromne, to rodzice obarczeni nadmiarem obowiązków mają mało czasu dla dzieci, pozostawiają je same sobie, nie zaspakajając wszystkich ich potrzeb.

Istotnym czynnikiem wpływającym na dojrzałość szkolną dzieci jest fakt uczęszczania do przedszkola. Dzieci o długiej karierze przedszkolnej wyróżniają się lepszym uspołecznieniem niż inne dzieci oraz lepszym przygotowaniem do szkoły.

Literatura:

1. Wilgocka – Okoń B.: „O Badaniu dojrzałości szkolnej”, PZWS, Warszawa, 1971.

2. Szczyrba D.: „Czynniki wpływające na poziom dojrzałości szkolnej”, Tychy, 2003.