WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - KLASA IV

 

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

1) opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV

2) samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je

w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej,

4) posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak

i w piśmie,

5) aktywnie uczestniczy w lekcjach (pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych,

6) z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,

7) tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,

8) odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów,

9) wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,

10) współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,

11) wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze (kreatywność) przy odbiorze i analizie tekstów

oraz tworzeniu wypowiedzi.

 

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

1) opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV

2) samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie,

podejmuje próby interpretacji,

4) posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,

5) aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,

6) bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,

7) tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi , w większości poprawne pod

względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym

8) aktywnie uczestniczy w lekcjach,

9) wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

 

OCENA DOBRA

Uczeń:

1) w większości opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV ,

2) samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela –

trudne,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich

informacje,

4) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych

i stylistycznych,

5) bierze czynny udział w lekcji,

6) wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

 

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

1) częściowo opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,

2) samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy

nauczyciela,

3) odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w

tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,

4) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi

cechuje ubogie słownictwo,

5) wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,

6) niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,

7) rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,

8) wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy.

 

 

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

1) opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,

2) większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,

3) czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,

4) ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,

5) nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,

6) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie

słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,

7) nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,

8) pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,

9) często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

 

OCENA NIEDOSTATECZNA

Uczeń:

1) nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach

z zakresu podstawy programowej dla klasy IV,

2) ma kłopoty z techniką czytania,

3) nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów

w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,

4) nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,

5) wykazuje się niechęcią do nauki,

6) zaniedbuje wykonywanie prac domowych,

7) nie angażuje się w pracę grupy.

 

ZAKRES WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI ZAPISANYCH W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ

DLA KLASY IV

 

Kształcenie literackie i kulturowe

Uczeń:

- omawia elementy świata przedstawionego w poezji, wyodrębnia obrazy poetyckie, określa nastrój wiersza,

- zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, ożywienie, porównanie oraz określa ich funkcję ,

- rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, strofę, rym, rytm, refren, liczbę sylab w wersie,

- rozpoznaje podmiot liryczny/osobę mówiącą w wierszu

- opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność

- wskazuje w utworze bohaterów i narratora, charakteryzuje ich

- określa tematykę oraz problematykę utworu

- nazywa wrażenia, jakie budzi w nim czytany tekst

- określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi

- przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia

- wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach

- wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera

- wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio

- określa temat i główną myśl tekstu

- dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie)

- odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych

- rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach

- odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze

- wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny (gra aktorska, reżyseria, dekoracja,

charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka)

- objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w utworach literackich

- identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, publicystyczny lub reklamowy

- rozpoznaje czytany utwór jako : opowiadanie ,legendę, baśń, komiks oraz wskazuje ich cechy gatunkowe

- wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra

aktorska, muzyka); wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych

- odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia

- świadomie i z uwagą odbiera filmy, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży

Kształcenie językowe

Uczeń:

- identyfikuje tekst jako komunikat identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi

- określa sytuację komunikacyjną i rozumie jej wpływ na kształt wypowiedzi

- rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała)

- rozumie pojęcie głoska, litera, sylaba

- rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i

rozkazujące – rozumie ich funkcje i je stosuje

- rozpoznaje w wypowiedziach części mowy , określa ich funkcje w tekście

- odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych

- rozpoznaje formy przypadków, liczby i rodzaju gramatycznego rzeczownika, przymiotnika oraz określa

ich funkcje w wypowiedzi

- poprawnie stopniuje przymiotniki , rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach

- dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi ,

- rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, -to, konstrukcje z się; rozumie ich

znaczenie w wypowiedzeniu oraz funkcje w tekście

- rozpoznaje formy liczby, osoby, czasu czasownika oraz określa ich funkcje w wypowiedzi

- poprawnie stopniuje przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach

- rozpoznaje przyimek i określa jego rolę w wypowiedzi,

- rozpoznaje spójnik i jego funkcję w wypowiedzi

- nazywa części zdania(podmiot, orzeczenie) i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach

- rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdania pojedyncze i złożone, równoważniki zdań, rozumie ich

funkcje i stosuje w praktyce językowej

- przekształca konstrukcje zdaniowe, np. zdania w równoważniki zdań i odwrotnie, zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie

- stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi

- pisze poprawnie pod względem ortograficznym, stosuje zasady pisowni

- poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu

- rozróżnia synonimy/wyrazy bliskoznaczne oraz antonimy/wyrazy przeciwstawne, rozumie ich funkcje w

tekście i stosuje we własnych wypowiedziach

- zna i rozpoznaje w tekście literackim: zdrobnienie, zgrubienie oraz określa ich funkcje

 

Tworzenie wypowiedzi ustnych i pisemnych

Uczeń:

- zna zasady budowania akapitów

- uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź

między uczestnikami dialogu, tłumaczące sens

- tworzy wypowiedzi pisemne i ustne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem

kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym w następujących formach gatunkowych: list prywatny, opis przeżyć wewnętrznych , opis przedmiotu, opis postaci, notatka, plan (ramowy i szczegółowy) tekstu, opowiadanie twórcze i odtwórcze, zaproszenie, dialog, podziękowanie, ogłoszenie, kartka z pozdrowieniami i życzeniami

- wygłasza z pamięci tekst ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym, z następstwem pauz

 

Samokształcenie:

- doskonali ciche i głośne czytanie

- korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego, także specjalnych

- doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji

- zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line)

- rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną i wykorzystuje te

umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań

- korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje

- poznaje życie kulturalne swojego regionu

 

 

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - KLASA V

 

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

1) opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV

2) samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je

w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej,

4) posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak

i w piśmie,

5) aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,

6) z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,

7) tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,

8) wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,

9) współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,

10) jest „wprawionym” czytelnikiem; jego zainteresowania znacznie wykraczają poza listę lektur obowiązkowych – prezentuje na forum klasy wybrane przez

siebie lektury.

 

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

1) opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV

2) samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie,

podejmuje próby interpretacji,

4) posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,

5) aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,

6) bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,

7) tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi , w większości poprawne pod

względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym

8) aktywnie uczestniczy w lekcjach,

9) wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

 

OCENA DOBRA

Uczeń:

1) w większości opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV ,

2) samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela –

trudne,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich

informacje,

4) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych

i stylistycznych,

5) bierze czynny udział w lekcji,

6) wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

 

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

1) częściowo opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,

2) samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy

nauczyciela,

3) odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w

tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,

4) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi

cechuje ubogie słownictwo,

5) wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,

6) niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,

7) rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,

8) wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy.

 

 

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

1) opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,

2) większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,

3) czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,

4) ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,

5) nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,

6) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie

słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,

7) nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,

8) pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,

9) często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

 

OCENA NIEDOSTATECZNA

Uczeń:

1) nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach

z zakresu podstawy programowej dla klasy IV,

2) ma kłopoty z techniką czytania,

3) nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów

w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,

4) nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,

5) wykazuje się niechęcią do nauki,

6) zaniedbuje wykonywanie prac domowych,

7) nie angażuje się w pracę grupy.

 

ZAKRES WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI ZAPISANYCH W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ

DLA KLASY V

 

Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich

- omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie

w poezji

- rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, rym, strofę, refren

- rozpoznaje w tekście literackim: wyrazy dźwiękonaśladowcze, uosobienie,

ożywienie i objaśnia ich rolę

- zna budowę wiersza, rozpoznaje wiersz stroficzny i stychiczny

- wskazuje cechy mitu, powieści i noweli

- określa problematykę tekstu

- określa wartości ważne dla bohatera

- objaśnia sensy przenośne tekstu, ze szczególnym uwzględnieniem sensów

zawartych w mitach i przypowieściach

2. Czytanie tekstów kultury.

- dokonuje odczytania tekstów przez przekład intersemiotyczny (np. rysunek)

- rozumie, czym jest adaptacja (np. filmowa, sceniczna, radiowa)

- wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją

 

Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego.

- rozpoznaje formy przypadków, liczby i rodzaju gramatycznego

zaimka oraz określa jego funkcje w wypowiedzi

- poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki oraz używa ich we właściwych

kontekstach

- rozumie i stosuje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na

–no, –to, konstrukcje z się

- odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych

- oddziela temat fleksyjny od końcówki

- rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie ich znaczenie w tekście oraz

świadomie wykorzystuje do tworzenia własnych wypowiedzi;

- rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne, rozumie ich znaczenie

oraz poprawnie stosuje w wypowiedziach

- nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach

(dopełnienie, przydawka, okolicznik)

2. Zróżnicowanie języka

- rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi

- rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące;

- dostosowuje sposób wyrażania się do zamierzonego celu wypowiedzi

3. Komunikacja językowa i kultura języka

- rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny

- stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi

4. Ortografia i interpunkcja

- poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: nawiasu

- dokonuje selekcji informacji

- zna zasady budowania akapitów

- rozróżnia i wskazuje środki perswazji, rozumie ich funkcję.

 

Mówienie i pisanie

1.Elementy retoryki i stylistyka praktyczna

- tworzy spójne wypowiedzi ustne i pisemne w następujących formach

gatunkowych: sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), dedykacja;

- redaguje scenariusz filmowy na podstawie fragmentów książki oraz własnych

pomysłów

- redaguje notatki

- streszcza tekst.

 

Samokształcenie

- korzysta ze słowników, w tym: wyrazów bliskoznacznych, wyrazów obcych,

frazeologicznego

- odróżnia informacje o faktach od opinii

 

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - KLASA VI

 

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą.   

 

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:  

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe  
SŁUCHANIE  
• skupia uwagę na krótkich i dłuższych wypowiedziach innych osób, rozumie ogólny sens słuchanych utworów, polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów

• wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym tekście, zwłaszcza w jego warstwie dosłownej, rozpoznaje proste intencje nadawcy

• reaguje na wypowiedzi innych werbalnie i niewerbalnie (mimiką, gestem, postawą)

• powtarza ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, prostego tekstu poetyckiego, fabuły usłyszanej historii  
CZYTANIE  
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich i użytkowych rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, zachętę, odmowę, przeprosiny, zaproszenie 

• wskazuje najważniejsze informacje w odpowiednich fragmentach przeczytanego tekstu, zwłaszcza w jego dosłownej warstwie i wyrażone wprost 

• rozumie ogólny sens czytanych utworów 

• czyta teksty płynnie, stara się czytać je poprawnie pod względem artykulacyjnym 

• stara się poprawnie akcentować wyrazy 

• samodzielnie lub z niewielką pomocą wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie 

• rozpoznaje życzenia, ogłoszenie, instrukcję, przepis, list, dedykację 

• wybiera najważniejsze informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu, potrafi odszukać i poprawnie przepisać cytat na zadany temat  
DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE  
• potrafi sprawdzić pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym, korzystać ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych 

• potrafi odszukać wyrazy w słowniku wyrazów bliskoznacznych,  umie z pomocą nauczyciela sprawdzić użycie związków w słowniku poprawnej polszczyzny  
• potrafi znaleźć prostą informację w internecie, stara się wyszukiwać wiarygodne informacje z pomocą bibliotekarza korzysta z zasobów bibliotecznych, w tym ze słowników specjalnych, np. terminów literackich  
ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY  
• krótko mówi o swoich reakcjach czytelniczych i temacie utworu 

• dostrzega zabiegi stylistyczne w znanych mu z lekcji utworach literackich, w tym funkcję obrazowania poetyckiego w liryce; 

• z pomocą nauczyciela wskazuje w znanych mu z lekcji utworach typowe przykłady następujących środków poetyckich: epitet, porównanie, przenośnia, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofa, powtórzenie, zdrobnienie, zgrubienie, anafora, pytanie retoryczne, i podaje ich przykłady 

• zna i wyjaśnia pojęcia podmiot liryczny, autor, adresat wiersza i bohater wiersza 

• odróżnia teksty użytkowe od literackich, z pomocą nauczyciela rozpoznaje tekst publicystyczny, informacyjny, reklamowy 

• odróżnia utwory pisane wierszem i prozą, stosuje terminy wiersz, proza 

• krótko i na ogół trafnie określa wybrane elementy świata przedstawionego w utworze epickim omówionym na lekcji, takie jak: czas i miejsce wydarzeń, akcja, wątek główny, fabuła, wydarzenia, bohater (pozytywny – negatywny), z pomocą nauczyciela określa wątki poboczne utworu i punkt kulminacyjny 

• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator) odróżnia dialog od monologu 

• rozpoznaje na znanych z lekcji tekstach mit, bajkę, hymn, legendę, przypowieść i nowelę, dziennik, pamiętnik, powieść, podaje ich główne cechy, nazywa rodzaj omówionej na lekcji powieści (obyczajowej, fantasy, fantastycznonaukowej, historycznej, przygodowej) 

• zna pojęcie morał, wyjaśnia go z pomocą nauczyciela 

• zna pojęcia: wers, zwrotka, rym, refren, liczba sylab w wersie, wskazuje je w wierszach znanych z lekcji  wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie, film, program telewizyjny (np. informacyjny, rozrywkowy) spośród innych przekazów i tekstów kultury, operuje podstawowym słownictwem związanym z teatrem (np. akt, kurtyna, gra aktorska, publiczność, rekwizyt, rola, dekoracja, efekty specjalne), dostrzega różnice fabularne między tekstem literackim a jego adaptacją  • odczytuje treść komiksu 

• wymienia tytuły filmów, seriali, spektakli, programów radiowych i telewizyjnych, wysłuchane koncerty, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży 

• przypisuje podstawowe cechy bohaterom, krótko opowiada o ich doświadczeniach oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, koleżeńskość – egoizm, pracowitość – lenistwo 

• rozumie pojęcie fikcji literackiej, potrafi (z reguły poprawnie) odszukać w utworze poznanym na lekcji elementy prawdziwe, prawdopodobne (realistyczne) i fantastyczne 

• odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym), a z pomocą nauczyciela na poziomie symbolicznym  

 

Tworzenie wypowiedzi  
MÓWIENIE  
• nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem, stosuje się do podstawowych reguł grzecznościowych obowiązujących podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem 

• odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie; stara się stosować język adekwatny do różnych sytuacji, odróżnia język oficjalny od nieoficjalnego

• formułuje pytania i udziela prostych pod względem konstrukcyjnym odpowiedzi, stosuje wyrazy o znaczeniu dosłownym 

• mówi na temat, opowiada o zdarzeniach, akcji książki, filmu wypowiada komunikaty zawierające proste informacje 

• wyraża wprost swoje intencje 

• w kilku zdaniach opisuje obraz, ilustrację, plakat, przedmiot, miejsce, postać, zwierzę 

• wygłasza z pamięci tekst utworu poetyckiego 

• potrafi wygłosić kilkuzdaniowe, schematyczne przemówienie, operając się na materiale lekcyjnym 

• posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem) stara się poprawnie wymawiać i akcentować wyrazy 

• składa skonwencjonalizowane życzenia, tworzy krótką wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry 

• potrafi sformułować prostą tezę i dobrać argument oraz przykład do tezy, krótko uzasadnia swoją opinię  
PISANIE  
• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, potrafi zastosować dwukropek, przecinek, myślnik (również w zapisie dialogu), cudzysłów, rozumie funkcję średnika, nawiasu i wielokropka w zdaniu 

• dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje akapit, oznaczając w nim wstęp, rozwinięcie, zakończenie 

• poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i próbuje stosować podstawowe zasady dotyczące pisowni ó–u, rz–ż, ch–h 

• odróżnia nazwy własne od pospolitych i stara się stosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą 

• potrafi wymienić niektóre spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, stara się oddzielać przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym 

• zna podstawowe zasady układu graficznego listu oficjalnego i nieoficjalnego, wywiadu, ramowego i szczegółowego planu wypowiedzi, instrukcji, przepisu kulinarnego, kartki 

• z dziennika, pamiętnika, streszczenia, sprawozdania z wydarzenia; zapisuje je z niewielką pomocą nauczyciela; potrafi zapisać proste życzenia, dedykację, podziękowania, ogłoszenie, zaproszenie

• pisze krótkie opowiadanie odtwórcze i twórcze, dba o następstwo zdarzeń 

• pisze kilkuzdaniowy tekst o charakterze argumentacyjnym na tematy związane z codziennym życiem 

• sporządza krótką charakterystykę na podstawie planu i słownictwa zgromadzonego na lekcji

• próbuje zredagować kilkuzdaniowy opis przeżyć 

• tworzy kilkuzdaniowy opis obrazu, rzeźby i plakatu, opisując usytuowanie elementów, ich kształt, wielkość i kolorystykę  
• w dłuższych formach wypowiedzi pisemnych stara się stosować akapit jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi 

• jego wypowiedzi są czytelne

• konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logicznym, stara się, aby były poprawne pod względem językowym

• rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. e-mail, SMS) i odpowiednio się nimi posługuje, zachowując podstawowe zasady etykiety językowej    
III. Kształcenie językowe  
Stosuje wiedzę językową w zakresie: 

• słownictwa – np. rozpoznaje zdrobnienia, potrafi dobrać parami wyrazy bliskoznaczne, antonimy, stara się tworzyć poprawne związki wyrazowe, podaje przykłady wyrazów wieloznacznych, związków frazeologicznych, przysłów 

• składni – wymienia rodzaje zdań: pojedyncze oznajmujące, rozkazujące, pytające, zdania złożone; konstruuje poprawne zdania pojedyncze; stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu; rozróżnia zdania pojedyncze, złożone i równoważnik zdania; wskazuje podmiot (wyrażony rzeczownikiem), orzeczenie (czasownikowe) w typowym zdaniu; wie, że podmiot można wyrazić różnymi częściami mowy; odszukuje orzeczenie imienne w zdaniach znanych z lekcji; wymienia pozostałe części zdania: przydawka, dopełnienie, okolicznik, podaje pytania, na które odpowiadają; zna pojęcia związek wyrazowy, wyraz nadrzędny, wyraz podrzędny, grupa podmiotu, grupa orzeczenia; wskazuje w zdaniu wyrazy, które się ze sobą łączą; rozpoznaje określenia rzeczownika i czasownika; z pomocą nauczyciela lub odnosząc się do schematu sporządza wykres zdania pojedynczego; rozpoznaje na przykładach z lekcji zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; sporządza wykres prostego, krótkiego zdania złożonego) 

• fleksji – rozpoznaje i odmienia rzeczowniki o typowej odmianie, czasowniki, przymiotniki, liczebniki i wymienia większość ich typów; podaje pytania, na które odpowiadają odmienne i nieodmienne części mowy; podaje przykłady różnych rodzajów liczebników, zaimków, odmienia zaimki; z reguły poprawnie określa czas, osobę, liczbę, rodzaj, tryb czasownika, a z niewielką pomocą nauczyciela aspekt: dokonany, niedokonany, stronę czasownika; wskazuje rzeczowniki własne i pospolite; odmienia i stopniuje przymiotniki; oddziela temat od końcówki w wyrazach znanych z lekcji; stopniuje przysłówki; rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no,- to); podaje przykłady przyimka, partykuły, spójnika i wykrzyknika; poprawnie odmienia najbardziej popularne wyrazy o nietypowej odmianie; odmienia według wzoru czasowniki typu wziąć 

• fonetyki – zna alfabet, odróżnia głoskę od litery, przy pomocy nauczyciela dzieli głoski na twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne; podaje przykłady głosek ustnych i nosowych, dzieli wyrazy znane z lekcji na głoski, litery i sylaby; zna podstawowe reguły akcentowania wyrazów w języku polskim i stara się je stosować   

 

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz:  
 

I. Kształcenie literackie i kulturowe  
SŁUCHANIE  
• słucha innych ze zrozumieniem, uczestniczy w rozmowie, zadaje pytania, odpowiada 

• wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy prostą notatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi, rozpoznaje główne intencje nadawcy i nastrój słuchanych komunikatów 

• powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, tekstu poetyckiego, opowiada fabułę usłyszanej historii, formułuje pytania  
CZYTANIE  
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich i użytkowych rozpoznaje dosłowne intencje nadawcy 

• przytacza informacje z odpowiednich fragmentów przeczytanego tekstu, zwłaszcza w jego dosłownej warstwie i wyrażone wprost 

• określa temat i główną myśl tekstu na poziomie dosłownym 

• czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym

• poprawnie akcentuje i artykułuje większość wyrazów, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania utworów

• oddziela fakty od opinii w prostych tekstach

• wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, śródtytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie rozpoznaje cechy życzeń, ogłoszenia, instrukcji, przepisu, dedykacji, podziękowania, listu wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu, 

• wyszukuje cytaty na zadany temat i poprawnie je zapisuje

• wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi  
DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE  
• sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym, korzysta ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych, potrafi znaleźć hasło w słowniku frazeologicznym, potrafi wybrać odpowiednie informacje ze słownika wyrazów bliskoznacznych, słownika poprawnej polszczyzny, encyklopedii

• rozwija umiejętności posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do swoich potrzeb

• stara się rozwijać umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych    
ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY  
• nazywa swoje reakcje czytelnicze, określa temat czytanego utworu i próbuje określić jego problematykę 

• nazywa zabiegi stylistyczne w utworach literackich (epitet, porównanie, przenośnię, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, zgrubienia, obrazy poetyckie, anaforę, pytanie retoryczne)

• z niewielką pomocą nauczyciela odróżnia autora, adresata i bohatera wiersza w analizowanym tekście  
• dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe; rozpoznaje tekst publicystyczny, informacyjny, reklamowy 

• określa i nazywa elementy świata przedstawionego w poznanym na lekcji utworze epickim, takie jak: czas  miejsce wydarzeń, wątek (główny i poboczny), akcja, fabuła, wydarzenia, punkt kulminacyjny, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy) 

• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora pierwszoi trzecioosobowego 

• wskazuje w poznanym na lekcji utworze cechy mitu, bajki, hymnu, przypowieści i noweli, legendy, dziennika, pamiętnika, powieści; wymienia gatunki powieści (obyczajowa, fantasy, fantastycznonaukowa, historyczna, przygodowa) i podaje jej cechy, potrafi określić rodzaj powieści omówionej na lekcji i podać jej cechy

• odróżnia dialog od monologu, wskazuje je w utworze 

• cytuje morał bajki i wyjaśnia dosłowny sens przypowieści

• rozpoznaje w utworach wierszowanych elementy rytmu: wers, zwrotkę, rym (dokładny – niedokładny), refren, liczba sylab w wersie

• rozpoznaje wiersz biały

• wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie, film, program telewizyjny (np. rozrywkowy, informacyjny, edukacyjny) spośród innych przekazów i tekstów kultury, odczytuje je na poziomie dosłownym

• odczytuje komiks i wymienia jego cechy

• zna pojęcia związane z teatrem i filmem (gra aktorska, reżyser, rekwizyt, dekoracja, antrakt, adaptacja, ekranizacja, efekty specjalne, fabuła), a także odmiany filmu, wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), wskazuje różnice fabularne między tekstem literackim a jego adaptacją

• odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, wskazuje wśród nich te, które mu się podobają

• określa doświadczenia bohaterów, przypisuje im cechy oraz określa i ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, koleżeństwo – egoizm, pracowitość – lenistwo

• rozumie i wyjaśnia pojęcie fikcji literackiej, potrafi odszukać w utworze elementy prawdziwe, prawdopodobne (realistyczne) i fantastyczne

• odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) ) i typowych – na poziomie symbolicznym  
 

Tworzenie wypowiedzi  
MÓWIENIE  
• uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej, stosując się do reguł grzecznościowych, używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających, wyrażeń grzecznościowych) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem, a także w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, stara się budować kontakt ze słuchaczem, np. za pomocą apostrof, wypowiedzi nacechowanych emocjonalnie 

• dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń: proste i rozwinięte, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące; potrafi dostosować swoją wypowiedź do sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej  
• formułuje pytania otwarte i zamknięte 

• udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych 

• wypowiada się w logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane z codziennością, otaczającą nas rzeczywistością, lekturą, utworem poetyckim, filmem itp. 

• wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, zdaje relację z wydarzenia 

• opisuje obraz, ilustrację, plakat oraz przedmiot, miejsce, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni; krótko, ale w sposób uporządkowany opisuje postać, zwierzę, przedmiot 

• recytuje utwory poetyckie, oddając ich ogólny nastrój i sens 

• wygłasza krótkie przemówienie na tematy związane z codziennym życiem i bieżącym materiałem lekcyjnym

• stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych

• składa życzenia, tworzy krótką wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry wskazuje wyrazy o znaczeniu dosłownym i metaforycznym 

• dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne, z reguły stosuje poprawne związki wyrazowe 

• świadomie posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem) 

• formułuje tezę i podaje do niej proste argumenty i przykłady, logicznie uzasadnia swoją opinię  
PISANIE  
• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, stosuje podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące użycia przecinka (np. przy wymienianiu, przed niektórymi spójnikami, przecinek w zdaniu złożonym), dwukropka, myślnika (również w zapisie dialogu), nawiasu; próbuje stosować w zdaniu średnik, bezbłędnie dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów 

• poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i stosuje podstawowe zasady ortografii dotyczące pisowni ó–u, rz–ż, ch–h, pisowni cząstki -by z czasownikami 

• potrafi wymienić najważniejsze wyjątki od poznanych reguł ortograficznych 

• odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą 

• potrafi wymienić spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, stara się stosować tę wiedzę w praktyce, często poprawnie oddziela przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym 

• zna zasady dotyczące pisowni przymiotników złożonych 

• zna i stosuje większość podstawowych zasad układu graficznego oraz zapisuje uwzględniając je: list (w tym oficjalny), kilkuzdanowy wywiad, plan wypowiedzi ramowy i szczegółowy (z pomocą nauczyciela), ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, kartkę z dziennika, pamiętnika notatki biograficznej (np. w tabeli), streszczenie, sprawozdanie, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, proste, krótkie streszczenie, sprawozdanie (z wydarzenia i z pomocą nauczyciela z filmu, spektaklu,), życzenia, podziękowanie, dedykację 

• układa opowiadanie odtwórcze i twórcze, zachowując właściwą kolejność zdarzeń 

• pisze krótki, logiczny tekst argumentacyjny  
• sporządza schematyczną charakterystykę postaci rzeczywistej i bohatera literackiego, pisze opis przeżyć z wykorzystaniem słownictwa z lekcji 

• tworzy na ogół poprawny opis obrazu, rzeźby i plakatu, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni, ich wygląd (kolor, kształt itp.) 

• w dłuższych formach wypowiedzi stosuje co najmniej trzy akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie) 

• na ogół zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi 

• konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logicznoskładniowym i na ogół poprawne pod względem językowym 

• używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych 

• w zależności od adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące

• udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych 

• stara się dostrzegać błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawiać

• wyszukuje cytaty i zapisuje je w cudzysłowie, potrafi wprowadzić je w tekst 

• dobiera argumenty i przykłady do tezy, rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji  
 

III. Kształcenie językowe  
Stosuje wiedzę językową w zakresie:

• słownictwa – wykorzystuje zdrobnienia, wyrazy wieloznaczne, bliskoznaczne (synonimy), przeciwstawne (antonimy) w tworzonym tekście, tworzy poprawne związki wyrazowe, wyjaśnia znaczenie znanych związków frazeologicznych, przysłów, odróżnia słownictwo wartościujące i opisujące 

• składni – konstruuje typowe i proste zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte,  rozpoznaje je na typowych przykładach; konstruuje wypowiedzenia złożone współrzędnie, podrzędnie i równoważniki zdań, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych, neutralnych; wskazuje podmiot (np. wyrażony rzeczownikiem, zaimkiem, podmiot domyślny) i orzeczenie czasownikowe i imienne; podaje przykłady zdań, w których podmiot jest wyrażony inną częścią mowy; podaje przykładowe wyrazy, które budują zdanie bezpodmiotowe, iprzykłady takich zdań; rozpoznaje w zdaniach z lekcji pozostałe części zdania: przydawkę, dopełnienie, okolicznik (i jego niektóre rodzaje, np. czasu, miejsca, sposobu) i podaje pytania, na które odpowiadają; łączy w związki wyrazowe wyrazy w zdaniu; rozpoznaje określenia rzeczownika i czasownika; konstruuje wykres krótkiego, prostego zdania pojedynczego; wyjaśnia pojęcia związek wyrazowy, wyraz nadrzędny, wyraz podrzędny, grupa podmiotu, grupa orzeczenia, wskazuje je na typowych, prostych przykładach, sporządza wykres typowego zdania złożonego

• fleksji – rozpoznaje i odmienia typowe rzeczowniki własne i pospolite, a także niektóre rzeczowniki o nietypowej odmianie, czasowniki, przymiotniki; rozpoznaje i z reguły poprawnie odmienia liczebniki, zaimki, określa formę czasownika: osobę, liczbę, tryb, aspekt (dokonany, niedokonany), stronę; z niewielką pomocą nauczyciela przekształca czasowniki: w stronie czynnej, biernej, zwrotnej, w różnych trybach, aspektach; rozpoznaje i nazywa na typowych przykładach typy liczebników; podaje przykłady różnych typów zaimków i wyjaśnia ich funkcję; oddziela temat od końcówki w rzeczownikach znanych z lekcji, wskazuje oboczności w typowych wyrazach odmiennych; odmienia (liczba, rodzaj, przypadek) i stopniuje przymiotniki, nazywa rodzaje stopniowania (regularne, nieregularne, opisowe); rozpoznaje przysłówki i stopniuje je, nazywając rodzaj
stopniowania; podaje przykłady przysłówków odprzymiotnikowych i niepochodzących od przymiotnika; rozpoznaje typowe przyimki (i wyrażenia przyimkowe), używa przyimków do określenia relacji czasowych i przestrzennych; na ogół poprawnie zapisuje czasowniki z cząstką -by; rozpoznaje nieosobowe formy czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to); stosuje wykrzykniki i partykuły; rozpoznaje najczęstsze zaimki i spójniki w tekście; poprawnie odmienia omówione na lekcji wyrazy o nietypowej odmianie, w tym czasownik typu wziąć

• fonetyki – zna alfabet, wyjaśnia różnicę między głoską a literą, dzieli wyrazy na głoski, litery i sylaby; dzieli głoski na twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne, ustne, nosowe i potrafi je nazywać; wykorzystuje wiedzę na temat rozbieżności między mową a pismem do poprawnego zapisywania wyrazów; zna i stosuje podstawowe reguły akcentowania wyrazów w języku polskim, stara się je stosować  

 

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:  
 

I. Kształcenie literackie i kulturowe  
SŁUCHANIE  
• koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych, a zwłaszcza odtwarzanych utworów 

• wybiera potrzebne informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy notatkę w formie tabeli, schematu, punktów, kilkuzdaniowej wypowiedzi; formułuje pytania i rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów 

• odróżnia informacje ważne od mniej ważnych 

• na podstawie słuchanego tekstu tworzy samodzielną notatkę: pisze plan, formułuje pytania właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu 

• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich  
CZYTANIE  
• identyfikuje i krótko charakteryzuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich rozpoznaje dosłowne i symboliczne intencje nadawcy 

• przytacza informacje zawarte w tekście, wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio 

• oddziela informacje ważne od drugorzędnych, fakt od opinii 

• omawia temat i główną myśl na poziomie dosłownym, z niewielką pomocą nauczyciela omawia je na poziomie przenośnym 

• czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, stara się je interpretować głosowo 

• głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji, akcentowania i intonacji wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, śródtytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, rozumie ich funkcję 

• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w zaproszeniach, życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach, listach (w tym oficjalnych), dziennikach, pamiętnikach, relacjach, dedykacjach, podziękowaniach 

• wybiera i wykorzystuje informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu, cytatów  
• wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi oraz samodzielnie tłumaczy przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi  
DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE  
• sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym, wybiera informacje z różnych źródeł, np. czasopism, stron internetowych; korzysta w razie potrzeby ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych, słownika frazeologicznego; samodzielnie korzysta ze słowników wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, encyklopedii 

• potrafi znaleźć informacje w słowniku bohaterów literackich i innych słownikach 

• rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do znalezienia potrzebnych mu informacji 

• rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji

• zna i regularnie stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line)  
ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY  
• nazywa i uzasadnia swoje reakcje czytelnicze, określa tematykę i problematykę utworu 

• odnajduje w utworze poetyckim epitet, porównanie, przenośnię, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, zgrubienia, obrazy poetyckie, anaforę, pytanie retoryczne, przeważnie objaśnia ich znaczenie 

• rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza, opisuje cechy podmiotu lirycznego (w tym zbiorowego) 

• wskazuje cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe, rozpoznaje tekst publicystyczny informacyjny, reklamowy i rozumie ich funkcje 

• analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas i miejsce wydarzeń, akcja, fabuła, wątek (główny i poboczny), wydarzenia, punkt kulminacyjny, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy, epizodyczny, tytułowy) 

• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora pierwszo- i trzecioosobowego i określa jego cechy 

• odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze 

• identyfikuje mit, bajkę, hymn, przypowieść, legendę i nowelę, dziennik, pamiętnik, powieść, wskazuje ich cechy, zna gatunki powieści (obyczajowa, fantastycznonaukowa, fantasy, historyczna, przygodowa), podaje ich cechy, przyporządkowuje je do konkretnych utworów 

• przytacza i parafrazuje morał bajki, odczytuje przesłanie przypowieści 

• rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu (dokładny – niedokładny), refrenu, liczby sylab w wersie, samodzielnie wskazuje w wierszu wyżej wymienione elementy

• rozpoznaje wiersz biały 

• wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie i film spośród innych przekazów tekstów kultury, interpretuje je na poziomie dosłownym i z niewielką pomocą nauczyciela interpretuje go na poziomie przenośnym

• odczytuje komiks i podaje jego cechy 

• używa pojęć: gra aktorska, reżyser, adaptacja, antrakt, scenografia, ekranizacja, kadr, ujęcie, efeky specjalne, audycja, a także zna odmiany filmu, wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego, odróżnia różne gatunki filmowe, wskazuje cechy
charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), omawia różnice między tekstem literackim a jego adaptacją 

• świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, wyraża i uzasadnia opinię na ich temat 

• charakteryzuje komiks jako tekst kultury, wskazuje charakterystyczne dla niego cechy charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy i doświadczenia, odnosi postawy

• doświadczenia bohaterów do własnych przeżyć 

• rozumie i wyjaśnia pojęcie fikcji literackiej, odszukuje w utworze elementy prawdziwe, prawdopodobne (realistyczne) i fantastyczne 

• odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym), a z niewielką pomocą na poziomie przenośnym, wyszukuje informacje wyrażone wprost i pośrednio  

 

Tworzenie wypowiedzi  
MÓWIENIE  
• przedstawia własne, logiczne zdanie w rozmowie, stosując się do reguł grzecznościowych, używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem, a także w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, buduje kontakt ze słuchaczem np. za pomocą apostrof, wypowiedzi nacechowanych emocjonalnie, wykrzyknień 

• dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji (np. oficjalnej i nieoficjalnej), świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, świadomie dobiera intonację zdaniową 

• formułuje przemyślane pytania otwarte i zamknięte, udziela odpowiedzi w formie krótkiej, sensownej wypowiedzi 

• łączy za pomocą odpowiednich spójników i przyimków współrzędne i podrzędne związki wyrazowe w zdaniu 

• wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń 

• stosuje poprawne formy gramatyczne odmiennych części mowy 

• gromadzi wyrazy określające i nazywające, np. cechy wyglądu i charakteru 

• wypowiada się logicznie i w sposób uporządkowany na tematy związane z otaczającą rzeczywistością, lekturą, tekstem poetyckim, filmem itp.: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, poprawnie streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe 

• aktywnie uczestniczy w rozmowie o lekturze, filmie czy codziennych sytuacjach 

• w sposób logiczny i uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, przedmiot, przeżycia, obraz, ilustrację, plakat, stosując właściwe tematowi słownictwo, jak i słownictwo służące do formułowania ocen, opinii, emocji oraz słownictwo opisujące 

• wygłasza z pamięci teksty poetyckie, posługując się pauzą, barwą głosu 

• wygłasza przygotowane wcześniej przemówienie, dbając o dobór argumentów, środków stylistycznych, tembru głosu 

• świadomie posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem) stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń składa życzenia, tworzy wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry 

• objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów  
• dobiera i stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy bliskoznaczne (synonimy) i przeciwstawne (antonimy) oraz poprawne związki wyrazowe 

• formułuje tezę, podaje do niej argumenty i przykłady, odróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji, potrafi zabrać głos w dyskusji, zaprezentować i logicznie uzasadnić swoją opinię, wie, czym jest perswazja, i potrafi na nią odpowiednio zareagować  
PISANIE  
• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, stosuje w swoich pracach podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące przecinka (np. przy wymienianiu oraz przed zaimkami, przecinek w zdaniu złożonym), dwukropka, myślnika, średnika, nawiasu, bezbłędnie dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów 

• poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó–u, rz–ż, ch–h, cząstki -by z czasownikami

• zna i stosuje najczęstsze wyjątki od poznanych reguł ortograficznych 

• odróżnia nazwy własne od pospolitych i stosuje zasady dotyczące pisowni wielką literą 

• wymienia spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, stosuje tę wiedzę w praktyce, oddziela przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym 

• zna i stara się stosować zasady zapisu przymiotników złożonych 

• zna i stosuje zasady układu graficznego i uwzględnia wszystkie niezbędne elementy nastepujących form wypowiedzi: list (w tym oficjalny), wywiad, ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcja, przepis kulinarny, dziennik, pamiętnik, streszczenie, scenariusz filmowy, sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), życzenia, dedykacja, podziękowanie 

• układa spójne, uporządkowane pod względem chronologicznym poprawnie skomponowane opowiadanie odtwórcze/twórcze, stara się, aby było wierne utworowi / pomysłowe, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki, przyimki i wyrażenia przyimkowe; opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń 

• pisze poprawne: tekst argumentacyjny, charakterystykę postaci rzeczywistej i bohatera literackiego, opis przeżyć wewnętrznych 

• w dłuższych wypowiedziach pisemnych stosuje akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi 

• w sposób uporządkowany opisuje obraz, ilustrację, plakat, rzeźbę, stosując słownictwo opisujące oraz służące do formułowania ocen i opinii, emocji 

• zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi 

• w wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników i przyimków współrzędne i podrzędne związki wyrazowe i stosuje się do zasad interpunkcji 

• w wypowiedziach stosuje poprawne formy gramatyczne rzeczownika, przymiotnika, liczebnika i czasownika we wszystkich trybach 

• w wypowiedziach gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy np. charakteru na podstawie zachowań i postaw 

• dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia 

• sprawnie wyszukuje cytaty, zapisuje je w cudzysłowie i wprowadza do swojego tekstu  
• formułuje tezę, dobiera argumenty i przykłady, zarówno odnoszące się do faktów i logiki, jak i odwołujące się do emocji  
 

III. Kształcenie językowe  
Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: 

• słownictwa – wzbogaca tworzony tekst np. zdrobnieniami, zgrubieniami, synonimami, przeciwstawnymi (antonimami), wieloznacznymi; w wypowiedziach operuje związkami frazeologicznymi, przysłowiami, słownictwem wartościującym i opisującym 

• składni – rozpoznaje i stosuje różnorodne typy zdań: pojedynczych i złożonych oraz równoważniki zdań; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmujących, rozkazujących, wykrzyknikowych, neutralnych, w zależności od sytuacji komunikacyjnej; wskazuje podmiot (wyrażony rzeczownikiem i innymi częściami mowy: przymiotnikiem liczebnikiem, zaimkiem, podmiot domyślny, a w omówionych na lekcji przykładach wskazuje podmiot w dopełniaczu i zdania bezpodmiotowe), odszukuje  w zdaniach orzeczenie czasownikowe i imienne; rozpoznaje pozostałe części zdania: przydawkę, dopełnienie, okolicznik (na typowych przykładach – okolicznik czasu, miejsca, sposobu, stopnia, celu, przyczyny, przyzwolenia) i podaje pytania, na które odpowiadają; buduje spójne zdania pojedyncze, w których poprawnie łączy w związki wszystkie wyrazy; wzbogaca zdania, dodając przydawki, dopełnienia (bliższe i dalsze) okoliczniki; poprawnie rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu i wyrazy pozostające poza związkami zdania, tworzy wykres zdania pojedynczego i odszukuje w zdaniu związki wyrazowe (główny i poboczne), odszukuje w związkach wyrazowych wyraz nadrzędny, podrzędny, wyrazy równorzędne (szereg); wskazuje w zdaniach związek główny i związki poboczne, grupę podmiotu i grupę orzeczenia; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji; rozpoznaje zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; sporządza wykres zdania złożonego 

• fleksji – rozpoznaje i najczęściej poprawnie odmienia rzeczowniki o typowej i nietypowej odmianie znane z lekcji (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne); rozpoznaje i poprawnie odmienia czasowniki (osoba, liczba, czas, tryb); rozumie konstrukcje strony czynnej, biernej, zwrotnej; rozpoznaje czasowniki nieprzechodnie; przekształca czasowniki w różnych formach (strona,  aspekt,  tryb);  rozpoznaje  formy  nieosobowe  czasownika  (bezokolicznik,  formy zakończone na -no, - to); odmienia czasowniki typu wziąć; rozpoznaje, odmienia i stopniuje przymiotniki, wskazując sposób stopniowania (regularny, nieregularny, opisowy); rozpoznaje i odmienia liczebniki; określa rodzaje liczebników, zaimków (określa ich formę, przeważnie poprawnie wskazuje zaimki w tekście, nazywa ich rodzaje, wyjaśnia ich funkcję i stosuje je w celu uniknięcia powtórzeń, poprawnie używa krótszych i dłuższych form zaimków); wskazuje przyimek (i wyrażenie przyimkowe), partykułę, wykrzyknik, spójnik, rozumie ich funkcję i podaje ich przykłady, poprawnie zapisuje większość przyimków złożonych; używa odmiennych części mowy w poprawnych formach; oddziela temat od końcówki, wskazuje i wyjaśnia oboczności; wskazuje temat główny i tematy oboczne oraz oboczności samogłoskowe, spółgłoskowe

• fonetyki – stosuje wiadomości z zakresu podziału wyrazów na litery, głoski i sylaby, a także różnic między pisownią a wymową w poprawnym ich zapisie; bezbłędnie dzieli głoski na ustne, nosowe,  twarde, miękkie,  dźwięczne i bezdźwięczne; dzieli  na głoski  wyrazy ze spółgłoskami miękkimi, np. ń – ni-s – ni-o, zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów języku polskim  
 

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:  

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe  
SŁUCHANIE  
• przekazuje treść wysłuchanych wypowiedzi, rozumie ich wydźwięk 

• wybiera różnorodne informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy notatkę w formie dostosowanej do potrzeb (np. plan, tabela, schemat, kilkuzdaniowa wypowiedź), rozpoznaje nastrój i nazywa intencje nadawcy komunikatu 

• swobodnie odczytuje nastrój, intencje i przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich 

• wyraża spójne zdanie na temat wysłuchanego komunikatu  
CZYTANIE  
• samodzielnie charakteryzuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich i nieliterackic

• samodzielnie wyjaśnia dosłowne i symboliczne intencje nadawcy 

• przytacza i wyjaśnia informacje w tekście, wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi np. opisującej lub oceniającej postać fikcyjną lub rzeczywistą 

• oddziela informacje ważne od drugorzędnych, fakty od opinii i wykorzystuje je w odczytywaniu znaczeń dosłownych i przenośnych 

• omawia temat i główną myśl tekstu na poziomie dosłownym i przenośnym 

• czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, interpretuje je głosowo, zwracając uwagę np. na wyrażane emocje i interpunkcję 

• głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby oddać sens i nastój odczytywanego tekstu; poprawnie akcentuje wyrazy, również te, które w języku polskim akcentuje się nietypowo 

• ma świadomość konstrukcji wypowiedzi rozumie funkcje takich części składowych wypowiedzi, jak tytuł, śródtytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie 

• poprawnie oddziela fakty od opinii w dłuższych tekstach i informacje ważne od drugorzędnych  wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach, listach oficjalnych, dziennikach i pamiętnikach, dedykacjach, podziękowaniach 

• odczytuje i twórczo wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce, swobodnie posługuje się cytatami w mowie i piśmie 

• wskazuje i odczytuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi  
DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE  
• wybiera informacje wyrażone pośrednio w różnych źródłach, np. czasopismach, stronach internetowych; konfrontuje je z innymi źródłami  
• świadomie używa słowników: ortograficznego, języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, bohaterów literackich i innych słowników i encyklopedii dla wzbogacenia warstwy językowej tekstu oraz jego treści 

• rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do rozwijania własnych zainteresowań 

• systematycznie rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji 

• zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (papierowych oraz online), korzysta z nich z własnej inicjatywy  
ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY  
• samodzielnie i poprawnie opowiada o swoich reakcjach i refleksjach czytelniczych, nazywa je, uzasadnia; ocenia i opisuje utwór, konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z reakcjami innych odbiorców, samodzielnie mówi o tematyce czytanego utworu i zauważa jego złożoną problematykę 

• odnajduje w utworze poetyckim epitet, porównanie, przenośnię, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, zgrubienia, obrazy poetyckie, anaforę, pytanie retoryczne, objaśnia ich funkcję i znaczenie przenośne 

• rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza, nigdy nie utożsamiając ich ze sobą 

• wykorzystuje wiedzę na temat podmiotu lirycznego (w tym zbiorowego), adresata i bohatera wiersza do interpretacji utworu 

• wnikliwie omawia obrazy poetyckie w wierszu • szczegółowo omawia cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe, publicystyczne informacyjne, reklamowe 

• płynnie objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epickim, takich jak czas i miejsce wydarzeń, narrator (pierwszo- i trzecioosobowy), akcja, fabuła, wątek (główny i poboczny), wydarzenia, punkt kulminacyjny, zwrot akcji, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy, epizodyczny, tytułowy, zbiorowy)

• odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze 

• biegle identyfikuje mit, bajkę, hymn, przypowieść, legendę i nowelę, dziennik, pamiętnik, powieść, szczegółowo omawia ich cechy, swobodnie omawia cechy różnych gatunków powieści (obyczajowej, fantastycznonaukowej, fantasy, historycznej, przygodowej); potrafi odnieść je do lektur

• objaśnia morał bajki na poziomie dosłownym i symbolicznym, odczytuje dosłowne; symboliczne przesłanie przypowieści

• płynnie operuje pojęciami: wers, zwrotka, rym (dokładny – niedokładny, układ rymów), refren, liczba sylab w wersie, samodzielnie omawia funkcję tych elementów w wierszu 

• rozpoznaje wiersz biały 

• wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie, film, program telewizyjny (informacyjny, rozrywkowy, publicystyczny, edukacyjny) spośród innych przekazów i tekstów kultury, interpretuje je na poziomie dosłownym i przenośnym

• swobodnie używa pojęć z zakresu teatru, filmu i radia, m.in. gra aktorska, rola, reżyser, scenariusz, scenarzysta, scenografia, scenograf, adaptacja (filmowa, muzyczna, radiowa, teatralna), ekranizacja, kadr, ujęcie (i jego rodzaje), antrakt, słuchowisko, efekty specjalne, montaż; wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych słuchowiska i różne gatunki
filmowe, swobodnie wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), omawia i refleksyjnie ocenia różnorakie różnice między tekstem literackim a jego adaptacją 

• świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, potrafi samodzielnie wybrać spośród nich wartościową i interesującą dla niego ofertę, a także wyrazić przemyślaną opinię na ich temat 

• charakteryzuje komiks jako tekst kultury, płynnie wskazuje charakterystyczne dla niego cechy 

• charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich doświadczenia i postawy odnoszące się do różnych wartości, konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami, doświadczeniami innych bohaterów literackich

• rozumie i wyjaśnia pojęcie fikcji literackiej prawdopodobnej i fantastycznej, sprawnie odszukuje i objaśnia w utworze elementy prawdziwe, prawdopodobne (realistyczne), fantastyczne

• samodzielnie i poprawnie odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) i przenośnym, poprawnie wyszukuje informacje wyrażone wprost i pośrednio   
 

Tworzenie wypowiedzi  
MÓWIENIE  
• uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, stosuje się do reguł grzecznościowych, świadomie używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem, a także w różnorodnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, sprawnie buduje i podtrzymuje kontakt ze słuchaczem, stosując apostrofy, wypowiedzi nacechowane emocjonalnie, wykrzyknienia itd.

• płynne dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji (np. oficjalnej i nieoficjalnej), świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące 

• rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzieła filmowego 

• formułuje trafne, ciekawe pytania, udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym i stylistycznym, świadomie dobiera intonację zdaniową 

• poprawnie stosuje formy czasownika w różnych trybach, w zależności od kontekstu i adresata wypowiedzi 

• w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje poprawny język, bogate słownictwo oraz frazeologizmy i przysłowia związane z omawianą tematyką 

• w sposób przemyślany i uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, obraz, ilustrację, plakat, stosując bogate i właściwe tematowi słownictwo oraz służące do formułowania ocen, opinii, emocji 

• zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści wygłaszanych z pamięci lub recytowanych utworów 

• wygłasza ciekawe, przekonujące, logiczne przemówienie, dbając o dobór najwłaściwszych argumentów, środków stylistycznych, tembru głosu 

• interpretuje przenośne treści utworów poetyckich przewidzianych w programie nauczania swobodnie dobiera i stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy bliskoznaczne, przeciwstawne oraz poprawne związki wyrazowe
• świadomie wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi 

• stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń  • składa pomysłowe życzenia, podziękowanie, tworzy precyzyjną wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry  • dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka 

• formułuje tezę, podaje przekonujące, przemyślane argumenty i przykłady, świadomie używa argumentów odnoszących się do faktów i logiki oraz odwołujących się do emocji, bierze czynny udział w dyskusji, przedstawiając przemyślane stanowisko i logicznie, wyczerpująco je uzasadnia, rozumie funkcję perswazji w wypowiedzi   
PISANIE  
• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, systematycznie stosuje poznane reguły interpunkcyjne, bezbłędnie stosuje w swoich pracach dwukropek, myślnik (również w zapisie dialogu), wielokropek, średnik, nawias, dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów w tytułach, cytatach i w przypadku ironii 

• komponuje poprawne pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, fleksyjnym, składniowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji z uwzględnieniem akapitów, płynnie stosuje wszystkie poznane reguły ortograficzne, zna i stosuje wyjątki od nich 

• odróżnia nazwy własne od pospolitych i bezbłędnie stosuje zasady dotyczące pisowni wielką literą 

• bezbłędnie wymienia spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, nawykowo stosuje tę wiedzę w praktyce, poprawnie oddziela przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym (również o skomplikowanej budowie)

• zna zasady zapisu przymiotników złożonych, stosuje się do nich 

• pisze bezbłędnie pod względem kompozycyjnym i treściowym list oficjalny i nieoficjalny, ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, streszczenie, wywiad, kartkę z dziennika i pamiętnika, notatkę (w różnych formach) i streszczenie, pomysłowe życzenia, dedykację, podziękowanie, sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), relację, scenariusz filmowy; dba o ciekawą formę swojego tekstu i/lub rzetelność zawartych w nim informacji 

• układa rozbudowane fabularnie, pomysłowe, wyczerpujące, poprawnie skomponowane opowiadanie odtwórcze/twórcze, list i dziennik z perspektywy bohatera, precyzyjnie streszcza przeczytane utwory literackie, zachowując porządek chronologiczny  i uwzględniając hierarchię wydarzeń; redaguje opis przeżyć

• pisze poprawny, przemyślany, logicznie zbudowany tekst argumentacyjny 

• sporządza samodzielną, wnikliwą charakterystykę postaci rzeczywistej i bohatera literackiego 

• w wypowiedziach pisemnych konsekwentnie stosuje akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi (m.in. wstęp, rozwinięcie, zakończenie) 

• zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi, dba, aby zapis jego wypowiedzi ułatwiał jej czytanie odbiorcy 

• tworzy szczegółowy, dobrze skomponowany opis obrazu, rzeźby i plakatu, stosując właściwe danej dziedzinie sztuki nazewnictwo i słownictwo opisujące oraz służące do formułowania ocen i opinii, emocji  
• sporządza poprawny, bogaty leksykalnie opis przeżyć wewnętrznych 

• uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury 

• udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym, stylistycznym, ortograficznym 

• w wypowiedziach związanych z lekturą, tekstem poetyckim, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje bogate słownictwo, frazeologizmy, przysłowia związane z omawianą tematyką; jego język jest poprawny 

• dokonuje samodzielnej autokorekty napisanego tekstu pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, stylistycznym i treściowym 

• sprawnie wyszukuje i samodzielne dobiera cytaty, zapisuje je w cudzysłowie, szczególnie dba o całkowicie wierny zapis cytatu, płynnie wprowadza cytat do własnego tekstu  • samodzielnie formułuje tezę, przy jej uzasadnianiu płynnie dobiera przekonujące argumenty i przykłady, zarówno odnoszące się do faktów i logiki, jak i odwołujące się do emocji  

 

III. Kształcenie językowe  
Sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

• słownictwa – dba o poprawność słownikową tworzonych wypowiedzi, samodzielnie i swobodnie dobiera zdrobnienia, zgrubienia, synonimy, antonimy, wyrazy wieloznaczne, frazeologizmy, słownictwo wartościujące i opisujące, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji komunikacyjnej 

• składni – samodzielnie rozpoznaje różne typy zdań pojedynczych (pytające, oznajmujące, rozkazujące, neutralne, wykrzyknikowe, nierozwinięte, rozwinięte), zdania złożone współrzędnie i podrzędnie, równoważniki zdań; wskazuje podmiot (gramatyczny – wyrażony różnymi częściami mowy: rzeczownikiem, przymiotnikiem, zaimkiem, liczebnikiem, bezokolicznikiem, a także domyślny, logiczny w dopełniaczu), orzeczenie, (czasownikowe i imienne); rozpoznaje zdania bezpodmiotowe, swobodnie rozpoznaje w zdaniach pozostałe części zdania: przydawkę, dopełnienie (bliższe i dalsze), okolicznik (czasu, miejsca, sposobu, stopnia, celu, przyczyny, przyzwolenia); tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi; stosuje się do zasad poprawności logiczno- składniowej; wzbogaca zdania, dodając przydawki, dopełnienia i okoliczniki; swobodnie odszukuje w zdaniu związki wyrazowe (główny i poboczne), odszukuje w związkach wyrazowych wyraz nadrzędny (określający), podrzędny (określany), znajduje wyrazy pozostające poza związkami zdania, wyrazy równorzędne (szereg); odszukuje w zdaniach związek główny i związki poboczne, grupę podmiotu i grupę orzeczenia; dba o poprawne łączenie wyrazów w związki i interpunkcję wypowiedzeń złożonych; bezbłędnie sporządza wykresy prostych i rozbudowanych zdań pojedynczych 

• fleksji – rozpoznaje i swobodnie stosuje w wypowiedziach w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy o typowej i nietypowej odmianie przewidziane w programie nauczania; bezbłędnie określa formę odmiennych części mowy, w tym poprawnie rozpoznaje i odmienia rzeczowniki o typowej i nietypowej odmianie (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne), czasowniki (osoba, liczba, czas, tryb, strona), wskazuje czasowniki przechodnie i nieprzechodnie; bezbłędnie rozpoznaje formy osobowe i nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to), swobodnie przekształca czasowniki w różnych formach (strona, aspekt, tryb, czas); bezbłędnie rozpoznaje przysłówki odprzymiotnikowe i niepochodzące od przymiotnika i stopniuje je, nazywając rodzaj stopniowania; rozpoznaje typy liczebników, zaimków, zastępuje rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki i liczebniki odpowiednimi zaimkami; bezbłędnie wskazuje przyimek (i wyrażenie przyimkowe), partykułę, wykrzyknik, spójnik, rozumie ich funkcję i swobodnie podaje ich przykłady, poprawnie zapisuje przyimki złożone, swobodnie stosuje krótsze i dłuższe formy zaimków; wykorzystuje wiedzę o obocznościach w odmianie wyrazów do pisowni poprawnej pod względem ortograficznym, bezbłędnie wskazuje i wyjaśnia oboczności, wskazuje temat główny i tematy oboczne oraz oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe 

• fonetyki – biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów, stosuje w praktyce wszystkie poznane zasady akcentowania wyrazów  

 

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą oraz:  

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe  

 

SŁUCHANIE  
• odczytuje, interpretuje i wyjaśnia przenośny i symboliczny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich   
CZYTANIE  
• czyta ze zrozumieniem na poziomie semantycznym i krytycznym, również teksty spoza listy lektur 

• wykorzystuje treści zawarte w artykułach, instrukcjach, przepisach, tabelach, schematach 

• notatkach biograficznych w tworzeniu własnych, samodzielnych wypowiedzi i przemyśleń odczytuje głośno i wygłasza z pamięci utwory poetyckie i prozatorskie oraz samodzielnie

• w sposób oryginalny je interpretuje   
DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE  
• wybiera i twórczo wykorzystuje informacje z różnych źródeł (np. czasopism, stron internetowych) we własnych wypowiedziach o charakterze informacyjnym, argumentacyjnym lub oceniającym 

• szuka inspiracji do wzbogacenia swoich tekstów w słownikach wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, języka polskiego, wyrazów obcych, frazeologicznego itd.; dba o poprawność ortograficzną, językową, merytoryczną, kompozycyjną swoich wypowiedzi, świadomie korzystając z potrzebnych w danej sytuacji słowników i innych materiałów (np. poradników, audycji radiowych i programów telewizyjnych)  
ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY  
• porównuje funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w różnych utworach epickich 

• wskazuje elementy mitu, bajki, przypowieści, hymnu, legendy itd. w innych tekstach kultury, świadomie odczytuje różne gatunki powieści, rozumie konwencję gatunków mieszanych, zwłaszcza we współczesnych tekstach literatury dziecięcej  
• dostrzega różnice między celem programów informacyjnych, rozrywkowych, reklam itp. odnosi się do postaw bohaterów fikcyjnych jako nosicieli uniwersalnych postaw i opisuje otaczającą ich rzeczywistość  

 

Tworzenie wypowiedzi  
MÓWIENIE  
• z zaangażowaniem inicjuje i aktywnie podtrzymuje rozmowę/dyskusję/polemikę np. na temat przeczytanej lektury/dzieła także spoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania; omawia je w odniesieniu do innych dzieł także spoza kanonu lektur  • interpretuje metaforyczne i symboliczne treści utworów literackich i plastycznych 

• polemizuje i przedstawia oryginalne, przemyślane stanowisko, formułuje tezę, na której poparcie podaje różnorodne argumenty odnoszące się do logiki oraz emocji, jego wypowiedzi cechuje szeroka wiedza, wysoka kultura, bogate słownictwo i poszanowanie dla innych stanowisk  
PISANIE  
• tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym ujęciem tematu, trafną i celną argumentacją, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środków językowych 

• wykazuje się szczególną dbałością o poprawność ortograficzną, interpunkcyjną, fleksyjną i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi  
III. Kształcenie językowe  
• świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania słownictwa, składni, fleksji i fonetyki 

 

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - KLASA VII

 

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

1) opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII

2) samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je

w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej,

4) posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak

i w piśmie,

5) aktywnie uczestniczy w lekcjach (pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych,

6) z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,

7) tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi , poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,

8) odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów,

9) wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,

10) współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,

11) wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze (kreatywność) przy odbiorze i analizie tekstów

oraz tworzeniu wypowiedzi.

 

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

1) opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII

2) samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie,

podejmuje próby interpretacji,

4) posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,

5) aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,

6) bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,

7) tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi , w większości poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym

8) aktywnie uczestniczy w lekcjach,

9) wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

 

OCENA DOBRA

Uczeń:

1) w większości opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII,

2) samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela –

trudne,

3) czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich informacje,

4) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych,stylistycznych

5) bierze czynny udział w lekcji,

6) wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

 

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

1) częściowo opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII ,

2) samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy

nauczyciela,

3) odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,

4) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi

cechuje ubogie słownictwo,

5) wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,

6) niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,

7) rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,

8) wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy.

 

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

1) opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej,

2) większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,

3) czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,

4) ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,

5) nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,

6) w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie

słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,

7) nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,

8) pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,

9) często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

 

OCENA NIEDOSTATECZNA

Uczeń:

1) nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach

z zakresu podstawy programowej ,

2) ma kłopoty z techniką czytania,

3) nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów

w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,

4) nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,

5) wykazuje się niechęcią do nauki,

6) zaniedbuje wykonywanie prac domowych,

7) nie angażuje się w pracę grupy.

 

 

ZAKRES WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI ZAPISANYCH W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ DLA KLASY VII

 

Kształcenie literackie i kulturowe

Uczeń:

- rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju

- wskazuje elementy dramatu (rodzaj): akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog

- rozróżnia gatunki epiki, liryki i dramatu : nowela (powtórzenie i uzupełnienie wiadomości), opowiadanie (powtórzenie), fraszka, pieśń ,sonet, satyra, ballada, komedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich

- zna pojęcie komizmu, rozpoznaje jego rodzaje w tekstach oraz określa ich funkcje

- rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje

- zna pojęcie ironii, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej funkcje

- określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji

- wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z

postawami etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji

- wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. historycznoliteracki,

kulturowy ,biograficzny

- interpretuje dzieła sztuki (obraz, rzeźba, grafika, fotografia )

- określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury

- znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach)

nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych

- wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze

- wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego

- dostrzega różnice między literaturą piękną a publicystyką i określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa

 

Kształcenie językowe

Uczeń:

- rozumie pojęcia głoska, litera, sylaba

- rozumie mechanizm upodobnień fonetycznych, uproszczeń grup spółgłoskowych i utraty dźwięczności w wygłosie; rozumie rozbieżności między mową a pismem

- wykorzystuje wiedzę o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i

miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych (II.4.3)

- pisze poprawnie pod względem ortograficznym oraz stosuje reguły pisowni

- funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę

- rozumie pojęcie akcent; zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów

- odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, -to, konstrukcje z się

- rozumie konstrukcje strony biernej i czynnej czasownika

- rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, poprawnie stosuje imiesłowowy

równoważnik zdania i rozumie jego funkcje; przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie

- zna zasady pisowni partykuły nie z różnymi częściami mowy

- rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie)

- rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone

- odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie

- poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne

- rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stosuje ją w wypowiedziach

- rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant; określa rodzaj formantu, wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozumie realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu, rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń

- dostrzega zróżnicowanie słownictwa, zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście

- zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, odróżnia ich typy

 

Tworzenie wypowiedzi ustnych i pisemnych

Uczeń:

- gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi; redaguje plan

kompozycyjny własnej wypowiedzi

- tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych oraz stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych)

- tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wywiad, prezentacja, wypowiedź argumentacyjna, rozprawka, różne rodzaje opisów – sztuki, przeżyć, sytuacji (powtórzenie i uzupełnienie), charakterystyka

- wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych

- odróżnia przykład od argumentu

- przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego

- zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie

- rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi

 

Samokształcenie

Uczeń:

- rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania

- rozwija nawyki systematycznego uczenia się

- rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii

- rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji

- uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie

- zbiera informacje o historii regionu

- dokonuje interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów

- uczestniczy w projektach edukacyjnych (np. tworzy różnorodne prezentacje)

- rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy

- przygotowuje prezentację na zadany temat np. o wybranej lekturze (prowadzenie lekcji)

- wskazuje źródła wykorzystanych informacji

- współpracuje z zespołem projektowym

- wyszukuje dodatkowe tekstów zgodne z tematyką rozdziału

 

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - KLASA VIII

 

OCENA CELUJĄCA:

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania dla klasy VIII

Ucznia obowiązują wiadomości i umiejętności nabyte w klasach IV – VII.

Uczeń:

1) którego wiedza znacząco wykracza poza obowiązujący program nauczania

2) biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami zarówno w rozwiązywaniu problemów teoretycznych, jak i praktycznych ujętych w programie nauczania oraz wynikających z podstawy programowej

3) kreatywnie, samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania

4) proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy

5) wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenian

6) nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się

do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości

7) bierze udział w konkursach (literackich, ortograficznych, teatralnych lub innych); osiąga w nich sukcesy w szkole i poza szkołą.

8) podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych

9) prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny.

 

OCENA BARDZO DOBRA

Kształcenie literackie i kulturowe

- bezbłędnie rozpoznaje rodzaje literackie: epikę lirykę i dramat

,

- określa wszystkie cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i klasyfikuje

 

czytany utwór do odpowiedniego rodzaju,

 

- świadomie posługuje się terminami: pamiętnik, tren, epopeja; potrafi wymienić ich cechy

 

oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich,

 

- rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokację,

 

alegorię i poprawnie określa ich funkcje,

 

- zna pojęcie ironii; rozpoznaje ją w tekście oraz określa jej funkcje,

 

- właściwie wskazuje w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją

 

refleksji,

 

- samodzielnie określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich,

 

- w swoich poprawnych językowo i komunikatywnych wypowiedziach wykorzystuje

 

interpretację utworów literackich, by odwołać się do wartości uniwersalnych związanych z

 

postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji.

 

Odbiór tekstów kultury

- prawidłowo wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty

tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego,

- poprawnie porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie,

- samodzielnie i twórczo interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafikę, rzeźbę, fotografię),- dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką i poprawnie określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa,

- rozpoznaje gatunki dziennikarskie: reportaż, felieton, artykuł i właściwie określa ich

podstawowe cechy,

- samodzielnie znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach,

komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.

Kształcenie językowe.

Gramatyka języka polskiego

- w większości bezbłędnie wykonuje zadania o dużej skali trudności dotyczące wiadomości

i umiejętności z gramatyki opisowej wprowadzonych w klasach programowo niższych (IV-

VII);

- sporządza wykresy rozbudowanych zdań wielokrotnie złożonych,

- rozumie i właściwie stosuje zasady dotyczące wyjątków od reguły polskiego akcentu.

Zróżnicowanie języka

- dostrzega zróżnicowanie słownictwa, w tym rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe

i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy),

- wyjaśnia różnice pomiędzy treścią a zakresem wyrazu; różnicuje wyrazy ze względu na ich

treść i zakres,

- stosuje sposoby wzbogacania słownictwa,

- rozumie znaczenie homonimów i wyrazów wieloznacznych; potrafi wskazać różnice

pomiędzy nimi.

Komunikacja językowa i kultura języka

- rozumie, na czym polega grzeczność językowa i zawsze stosuje ją w wypowiedziach

- swobodnie wykorzystuje znane normy językowe odpowiednie dla wypowiedzi publicznych.

Ortografia i interpunkcja

- bezbłędnie wykonuje zadania o dużej skali trudności dotyczące wiadomości

i umiejętności z ortografii i interpunkcji wprowadzonych w klasach programowo niższych

(IV-VII);

Elementy retoryki

- sprawnie gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi;

- bezbłędne redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi,

- tworzy poprawną wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej

kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami,

- zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne

zdanie,

- poprawnie rozpoznaje i rozróżnia środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych

oraz właściwie określa ich funkcję,

- rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi.

Mówienie i pisanie

- tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: podanie, przemówienie,

życiorys, CV, list motywacyjny, sprawozdanie z filmu i spektaklu,

- poprawnie formułuje pytania do tekstu,

- dokonuje właściwej interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów.

Samokształcenie

- korzysta z informacji z poszanowaniem praw autorskich,

- samodzielnie i z pomocą nauczyciela rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania,

- uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie,

- rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania komunikatywnych, poprawnych

opinii.

 

 

OCENA DOBRA

Kształcenie literackie i kulturowe

- rozpoznaje rodzaje literackie: epikę lirykę i dramat,

- posługuje się terminami: pamiętnik, tren, epopeja, potrafi wymienić ich najważniejsze

cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich,

- posługuje się terminami: akt, scena, didaskalia, monolog, dialog,

- zazwyczaj rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, inwokację i stara się

poprawnie określa ich funkcje,

- zna pojęcie ironii i rozpoznaje ją w tekście oraz określa jej podstawowe funkcje,

- określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich,

- w swoich poprawnych językowo i komunikatywnych wypowiedziach wykorzystuje

interpretację utworów literackich.

Odbiór tekstów kultury

- zazwyczaj wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty

tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego,

- stara się porządkować informacje w zależności od ich funkcji w przekazie,

- w większości samodzielnie interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafikę, rzeźbę, fotografię),

- wskazuje różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową,

publicystyką i poprawnie wskazuje główne funkcje tych rodzajów piśmiennictwa,

- w większości przykładów rozpoznaje gatunki dziennikarskie: reportaż, artykuł, felieton i

właściwie określa ich podstawowe cechy.

Kształcenie językowe

Gramatyka języka polskiego

- poprawnie wykonuje zadania o średniej skali trudności dotyczące wiadomości

i umiejętności z gramatyki opisowej wprowadzonych w klasach programowo niższych (IV-VII);

- tworzy wykresy wypowiedzeń wielokrotnie złożonych,

- dostrzega realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu,

- właściwie stosuje zasady dotyczące wyjątków od reguł akcentowania w języku polskim.

Zróżnicowanie języka

- zazwyczaj dostrzega zróżnicowanie słownictwa, w tym rozpoznaje słownictwo

ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy,

kolokwializmy, gwara),

- stosuje sposoby wzbogacania słownictwa,

- wskazuje w tekście homonimy i wyrazy wieloznaczne (w większości przykładów).

Komunikacja językowa i kultura języka

Uczeń rozumie, na czym polega grzeczność językowa i zawsze stosuje ją w wypowiedziach.

Ortografia i interpunkcja

- bezbłędnie wykonuje zadania o średniej skali trudności dotyczące wiadomości

oraz umiejętności z ortografii i interpunkcji wprowadzonych w klasach programowo niższych

(IV-VII).

Elementy retoryki

- sprawnie gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi,

- tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz

zasady spójności językowej między akapitami,

- zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi,

- w większości rozpoznaje środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych,

- potrafi wskazać manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi.

Mówienie i pisanie

- tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: podanie, przemówienie,

życiorys, CV, list motywacyjny, sprawozdanie z filmu i spektaklu

- stara się właściwie interpretować głosowo czytane i wygłaszane teksty.

Samokształcenie

- korzysta z informacji z poszanowaniem praw autorskich,

- samodzielnie i z pomocą nauczyciela rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania,

- uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie,

- rozwija umiejętność formułowania komunikatywnych, poprawnych opinii.

 

OCENA DOSTATECZNA

Kształcenie literackie i kulturowe

- zna pojęcia : liryka, epika , dramat

- określa niektóre cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i klasyfikuje czytany

utwór do odpowiedniego rodzaju,

- zazwyczaj poprawnie posługuje się terminami: pamiętnik, tren, epopeja, umiejąc wymienić

ich podstawowe cechy,

- zna pojęcie ironii,

- z pomocą nauczyciela określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich,

- w swoich wypowiedziach wykorzystuje interpretację utworów literackich.

Odbiór tekstów kultury

- w większości poprawnie wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje

odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego,

- stara się samodzielnie interpretować dzieła sztuki (obraz, grafikę, rzeźbę, fotografię),- wskazuje niektóre różnice pomiędzy literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką,

- zazwyczaj rozpoznaje gatunki dziennikarskie: reportaż, felieton, artykuł.

Kształcenie językowe

Gramatyka języka polskiego

- poprawnie wykonuje zadania o niewielkiej skali trudności dotyczące wiadomości

i umiejętności z gramatyki opisowej wprowadzonych w klasach programowo niższych

(IV-VII);

- tworzy wykresy zdań wielokrotnie złożonych (łatwiejsze przykłady),

- zna zasady akcentowania w języku polskim i potrafi wskazać niektóre wyjątki od reguł.

Zróżnicowanie języka

- dostrzega zróżnicowanie słownictwa,

- stosuje sposoby wzbogacania języka,

- rozpoznaje homonimy.

Komunikacja językowa i kultura języka

Uczeń rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stara się ją stosować.

Ortografia i interpunkcja

- wykonuje zadania o niewielkiej skali trudności dotyczące wiadomości

oraz umiejętności z ortografii i interpunkcji wprowadzonych w klasach programowo niższych

(IV-VII).

Elementy retoryki

- gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi,

- zazwyczaj tworzy poprawną wypowiedź, stosuje kompozycję odpowiednią dla danej formy

gatunkowej,

- umieszcza akapity w tworzonych wypowiedziach pisemnych,

- zna pojęcia argument i przykład, jednak nie zawsze je odróżnia,

- zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, czasami uzasadnia własne zdanie,

- poprawnie rozpoznaje środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych.

Mówienie i pisanie

- tworzy wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: podanie, przemówienie,

życiorys, CV, list motywacyjny, sprawozdanie,

- poprawnie formułuje pytania do tekstu.

Samokształcenie

- korzysta z informacji z poszanowaniem praw autorskich,

- samodzielnie i z pomocą nauczyciela rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania,

- uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie,

- rozwija umiejętność formułowania komunikatywnych, poprawnych opinii.

 

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Kształcenie literackie i kulturowe

- z pomocą nauczyciela rozpoznaje rodzaje literackie: epikę lirykę i dramat i potrafi podać

przykłady każdego z nich,

- według wskazówek nauczyciela rozpoznaje w tekście literackim symbol,

- rzadko w swoich wypowiedziach wykorzystuje interpretację utworów literackich.

Odbiór tekstów kultury

- zgodnie z sugestiami nauczyciela wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje

odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego,

- pomocą nauczyciela interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafikę, rzeźbę, fotografię),

- potrafi odróżnić literaturę piękną od tekstów nieliterackich.

Kształcenie językowe

Gramatyka języka polskiego

- z pomocą nauczyciela wykonuje zadania o niewielkiej skali trudności dotyczące wiadomości

i umiejętności z gramatyki opisowej wprowadzonych w klasach programowo niższych

(IV-VII);

- rozpoznaje wypowiedzenia wielokrotnie złożone,

- zna podstawowe zasady akcentowania w języku polskim

Zróżnicowanie języka

- z pomocą nauczyciela dostrzega zróżnicowanie słownictwa

- odróżnia język ogólnonarodowy od gwary.

Komunikacja językowa i kultura języka

Uczeń rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stara się ją stosować w wypowiedziach.

Ortografia i interpunkcja

- pod kierunkiem nauczyciela wykonuje zadania o niewielkiej skali trudności dotyczące

wiadomości oraz umiejętności z ortografii i interpunkcji wprowadzonych w klasach

programowo niższych (IV-VII).

Elementy retoryki

- przy pomocy nauczyciela gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia

wypowiedzi,

- zgodnie ze wskazówkami nauczyciela tworzy wypowiedź; stosuje kompozycję odpowiednią

dla danej formy gatunkowej,

- zazwyczaj umieszcza akapity w tworzonych przez siebie wypowiedziach,

-z pomocą nauczyciela formułuje własne zdanie na określony temat.

Mówienie i pisanie

- według wskazówek nauczyciela tworzy poprawne wypowiedzi w następujących formach

gatunkowych: podanie, przemówienie, życiorys, CV, list motywacyjny, sprawozdanie,

- formułuje pytania do tekstu.

Samokształcenie

- korzysta z informacji z poszanowaniem praw autorskich,

- uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie,

- z pomocą nauczyciela rozwija umiejętność formułowania komunikatywnych, poprawnych

wypowiedzi.

 

OCENA NIEDOSTATECZNA

Otrzymuje ją uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą.

Poziom jego wiadomości i umiejętności objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy VIII

uniemożliwia osiąganie celów polonistycznych. Nawet z pomocą nauczyciela nie potrafi

wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności.